راعی باز شروع کرد، از همان بچه که پستانکی به سینه‌بندش سنجاق شده بود.

 عروسک به ‏دست راستش بود. پیراهنش آستین کوتاه بود، با لبـ?‏ تور چین‌دار. دست‌هایش چاق بود. در ‏انگشت اشار‏?‏ دستی که بچه را گرفته بود انگشتر عقیق بود. طرح صورت بچه زیبا بود. شیرین ‏می‌زد. چشم‌هایش را بست. نه، نمی‌توانست به یادش بیاورد همان‌گونه که در عکس بود، و ‏همـ?‏ آن شیرینی که آدم می‌توانست به چشم ببیند نه در چشم‌ها بود یا مثلاً در انحنای ‏ظریف چانـ?‏ کوچک و یا در چال چانه، بلکه در همـ?‏ اینها بود، در مجموعـ?‏ خطوطی که گرچه ‏به هر چیز شکل قطعیش را می‌داد، مثلاً به شکل لب‌ها و در خطی که گونه‌ها را برجسته ‏می‌نمود، اما در رابطه با نرمش منحنی‌گونـ?‏ خطوط بقیـ?‏ اعضای صورت یا بی‌اعتباری ‏سایه‌روشن طره‌هایی که بر پیشانی افتاده بود چیزی ناشناخته، معلق میان این و آن بود که ‏با چشم بستن در ذهن آدم نمی‌ماند، طعمی شورمزه داشت که در آخر به شیرینی می‌زد. ‏حلقه در گوش داشت، مسی حتماً. موهاش کوتاه بود و شانه کرده.‏

‏«این را دیگر چرا نگه داشته است؟»‏

‏1312. خط صلاحی بود. چرا آدم فکر می‌کند تنها اگر به دل سیر گریه کند می‌تواند طعم ‏شورمزه‌ای را که به شیرینی می‌زند فراموش کند؟ عکس خانوادگی حتماً عکس خانواد‏?‏ زن ‏بوده. طرح صورت دختر هنوز همان شیرینی را داشت. دو پسر بچه دو قلو می‌زدند، هنوز، ‏شورت به پا، بندی، سرها شانه کرده. در طرف چپ سر فرق باز کرده بودند. موهاشان صاف ‏بود. نه، از عکس نمی‌شد گفت که با دختر نسبتی دارند. هفت و هشت سالی داشتند. دامن ‏زن بلند بود و آستین‌هاش چین‌دار، لچک به سر داشت. لبخند می‌زد. آقای صلاحی بر آستانـ?‏ ‏در، در چهارچوب، ایستاده بود، عینک به چشم، بسته‌ای بر یک دست، پیچیده در لفاف ‏روزنامه، و پاکتی به دست چپ. ایستاده بود، همچنان. بی هیچ صدایی آمده بود، لبخند ‏نمی‌زد. گفت: «دیر که نکردم؟»‏

راعی یکه‌ای خورد. عکس‌ها را لای آلبوم گذاشت. صلاحی داشت بسته را روی طاقچه ‏می‌گذاشت. یک نیمی از پاکت بیرون کشید. درش را باز می‌کرد. راعی گفت: «تسلیت عرض ‏می‌کنم.»‏

‏«پس بالاخره قبول کردید. خوب، همه همین‌طورها هستند. سالها پیش وقتی یکی از ‏دوستان، یکی از همان همپالکی‌ها، خودکشی کرد، تا مدتها باورم نمی‌شد. سر هفته رفته ‏بودم سر قبرش. آدم که باورش نمی‌شود. نشانت می‌دهند که اینجاست. یعنی مثلاً زیر این ‏خاک، زیر این سنگ قبر، یا بگیریم زیر این تود‏?‏ گل. تا یکی دو ماه هر وقت توی خیابان ‏می‌رفتم فکر می‌کردم آنجاست، همان که شق و رق دارد می‌رود، کتابی در دست، با موهای ‏شانه‌کرده. تا بالاخره یک روز تک رفتم سر قبرش، یکی دو ساعت همان‌جا نشستم و به ‏سنگ قبرش خیره شدم. وقتی به هق‌هق افتادم فهمیدم دیگر تمام است، من هم بالاخره به ‏خاکش سپردم، آن‌وقت انگار از سر نو خودکشی کرده و جنازه‌اش روی دست من مانده باشد ‏با مشت چند بار به سنگ قبر زدم، حتی لعنتش کردم.»‏

‏«پس این عکس‌ها را برای همین جمع و جور کرده‌اید؟»‏

‏«دقیقاً که نه، اما، خوب، وقتی همه را از این‌جا و آن‌جا پیدا کردم، به ردیف دسته‌شان کردم، ‏دیدم که بله، تمام است، اما این بار یک‌دفعه و برای همیشه تمام‌شدنی نیست. ببینید، ‏همکارها تقصیر نداشتند، همین‌طوری تسلیت می‌گفتند. توی راه فکر می‌کردم حق داشتند، ‏از کراواتم، یا شاید از صورتم و نمی‌دانم دست‌هام فهمیده بودند که یکی مرده است. من هم ‏همین احساس را داشتم، یکی مرده است. کی؟ ظاهراً یکی که با من نسبتی داشته، برای ‏همین هم من یکی کراوات مشکی زده‌ام. وقتی هم تسلیت گفتند نفهمیدم مقصودشان خانم ‏است. در ادامـ?‏ صحبت وقتی حرف سومش پیش آمد یک‌دفعه متوجه شدم که خانم مرده ‏است. بعد باز یادم رفت. باور کنید توی راه که می‌آمدیم، حتی توی کوچه، یادم نبود. دیدید که ‏در زدم، همان‌طور که معمول هر روزم بود، گر چه خانم یک ماهی بود که بیمارستان خوابیده ‏بود. این یک ماهه این طور نبودم. وقتی به خانه می‌آمدم می‌دانستم که نیستش، که آنجا ‏توی تختش خوابیده است. اما حالا تنها وقتی متوجه حضور شما شدم فهمیدم کسی نیست ‏که در را باز کند.»‏

نیمی را روی عسلی گذاشت و بیرون رفت. با یک سینی برگشت. یک کاسـ?‏ ماست تویش ‏بود و دو قاشق و دو استکان شستی. آقای راعی آلبوم را روی بقیه گذاشت، روی وردستی. ‏

صلاحی صندلی را جلو کشید و روبه‌روی راعی پشت عسلی نشست. توی بسته کباب بود. ‏صلاحی استکان‌ها را پر کرد. راعی خورد، نگفت به‌سلامتی. نگاه نمی‌کرد. آقای صلاحی باز ‏برای خودش ریخت و خورد. بعد هم برای آقای راعی و هم برای خودش ریخت و خورد. ‏

یک پر کباب را باید لای یک تکه نان گذاشت، یک تربچه این‌طرف کباب و چند برگ ریحان ‏آن‌طرف. اول دندانهای پیشین تکه نان و گوشت بره را تکه‌تکه می‌کنند. زبان لقمه را ‏می‌چرخاند. بعد دیگر نوبت دندان‌های آسیا است تا همه را نرم کند و وقتی بزاق دهان و ‏چرخش‌های زبان و عضلات دهان از گلولـ?‏ نان و گوشت و سبزی و تربچه خمیرگونه‌ای ساخت ‏لقمه را می‌شود فرو برد تا از لولـ?‏ مری پایین برود و به معده برسد. عرق تلخ بود، همیشه ‏تلخ. آقای صلاحی روی نان و کباب و روی سبزی و کاسـ?‏ ماست خم شده بود. دستهایش ‏نمی‌لرزید. استکان‌ها را پر می‌کرد، لبالب. حتی یک قطره از استکان سر نمی‌رفت. یک نفس ‏می‌خورد، و بعد هم یک قاشق ماست رویش می‌خورد. با عرق هیچ چیز بهتر از یک قاشق ‏ماست و خیار نیست، بخصوص که گرد ریحان یا پونـ?‏ خشک کرده رویش پاشیده باشند. باز ‏یک تکه نان بر می‌داشت. یک پر کباب رویش می‌گذاشت، پیازچه‌ای طرف چپ و قرینه‌اش دو ‏پر پونه. پونه بوی خوبی دارد، برگ‌های پونه را یکی یکی می‌کند و کنار پر کبابش می‌گذاشت. ‏آقای راعی به دست‌های آقای صلاحی نگاه می‌کرد. وقتی آن دو دست استخوانی با آن ‏انگشت‌های کشیده ـ گچی نبودند ـ تکه نانی را پاره می‌کرد، آقای راعی پیازچه‌ای ‏برمی‌داشت یا یک تربچـ?‏ نقلی. و بعد که دو انگشت شست و اشار‏?‏ آقای صلاحی ساقـ?‏ ‏پونه‌ای را برمی‌داشت، آقای راعی نان را پاره می‌کرد و پر کباب را لایش می‌گذاشت. آقای ‏صلاحی داشت می‌جوید. آقای صلاحی استکان خودش را پر می‌کرد. راعی عرق را مزه‌مزه ‏می‌کرد. دیگر تلخ نبود. ‏

آن قامت کشیده با آن چادر نماز سیاه با خال‌های سفید اگر بود، حتماً می‌ایستاد کنار پاشنـ?‏ ‏در، چادرنماز به سر، فقط دو چشم سیاهش پیدا بود. صلاحی حتماً نمی‌توانسته جلو او ‏بخورد. به احترام زن نمی‌خورده. خودش گفت. سیگار بعد از عرق می‌چسبد. با دو چشم ‏فروافتاده و یک دهان و دو دست صلاحی هنوز می‌خورد. انگشت‌های دست راستش چرب ‏شده بود. وقتی نیمی را روی پیشدستی می‌گذاشت هیچ صدایی برنمی‌خاست. آقای راعی ‏دستش می‌لرزید. ته استکان را روی یک پر سبزی، یک پر تربچه که بگذاری صدا نمی‌کند. ‏قاشق به لبـ?‏ کاسـ?‏ ماست اگر نمی‌خورد بهتر بود. سعی می‌کرد نخورد. اما دندان‌ها، هر چه ‏هم آدم دقت کند، باز صدا می‌دهند. صدای جویدن را نمی‌شود کاریش کرد، حتی صدای نقس ‏زدن‌ها را. دندان‌های آقای صلاحی هم صدا می‌کرد. تا کی باید خورد؟ تکه‌ای نان و یک پر ‏کباب. همان طعم شورمزه این بار به تلخی می‌زد. از عرق نبود. مشت زده بود روی سنگ قبر ‏و گفته بود: «لعنت بر تو!» تیک‌تیک ساعت به جویدن می‌مانست. روی طاقچه بود، گوشـ?‏ ‏راست طاقچه. زن دسته گل به دست کنار صلاحی ایستاده بود. گل سینه‌اش برق می‌زد. یک ‏پروانه بود، گشوده‌بال و رنگین. روی پستان چپ سنجاق شده بود. نعناع هم بد چیزی نیست. ‏

صلاحی گفت: «نمی‌بایست می‌آمدم مدرسه. می‌دانستم که نباید بیایم، اما نتوانستم.»‏

راعی گفت: «چی فرمودید؟»‏

صلاحی گفت: «بعضی چیزها مربوط به خود آدم است، نباید دیگران را هم دخالت داد، مثل ‏همین مدرسه آمدن من. تازه رفتم که رفتم، اما دیگر چرا برایشان نقاشی کردم، آن‌هم برای ‏بچه‌ها؟ آنها که گناهی نداشتند. برای همین با شما گستاخی کردم، در حقیقت از دست ‏خودم عصبانی بودم.»‏

دست کشیده بودند. هنوز بود. دو سیخ کوبیده. به سیخ گوجه هیچ‌کدام دست نزده بودند. ‏خوش‌رنگ می‌زدند، بخصوص در کنار سبزی. اما نمی‌شد. حتی اگر بخواهی یکیشان را ‏درسته برداری و در دهان بگذاری باز چیزیش چکه می‌کند. صلاحی سر به زیر داشت. استکان ‏عرق را با دو انگشت شست و اشاره‌اش گرفته بود. راعی تکه نان و پر کباب را با دندانهای ‏پیشین بریده بود. پیازچه تند بود. دندانهای آسیا لقمه را نرم کرده بودند و حالا به کمک بزاق ‏دهان و همـ?‏ دندانهایی که برایش مانده بود، انیاب و ثنایا و آسیا خمیر گونه‌ای در دهان داشت ‏که میان زبان و سق می‌چرخید اما فرو نمی‌رفت. باز جوید، از سر نو. ‏

‏«بچه‌ها که نشستند، دیدم بر خلاف هر روز ساکتند. می‌دانستم که بایست بویی برده باشند. ‏من هم ناچار، شاید به سائقـ?‏ غریزه یا عادت خواستم تخته را پاک کنم، پاک پاک بود. خوب، ‏چه کار می‌توانستم بکنم؟ یک تکه گچ رنگی، آبی، برداشتم. فکر کردم بهتر است یک چیزی ‏بکشم. از بال‌ها شروع کردم، اول هر دو بال و بعد هم سر و دمش را کشیدم. می‌دانستم که ‏دم و سر به نسبت بال‌ها که آن‌قدر کشیده بودند کوچکند. اما نخواستم از سر نو بکشم. دیگر ‏هر چه می‌بایست می‌شد شده بود. بهتر از آن‌هم نمی‌توانستم بکشم. اگر بچه‌ها، مطابق ‏معمول روزهای دیگر حرف می‌زدند، یا شلوغ می‌کردند این کار را می‌کردم. آن‌قدر ساکت بودند ‏که آدم فکر می‌کرد هیچ‌کس پشت سرش نیست. اما من بیشتر از هر وقتی حضورشان را ‏حس می‌کردم. پا و پنجه‌ها را دست آخر کشیدم، پنجه‌ها را بخصوص خیلی ظریف کشیدم. ‏وقتی برگشتم دیدم یکی ته کلاس ایستاده. نگاهش نکردم. انگار از اول ساعت تا آن وقت ‏همان‌طور ایستاده بود. گفت: "جناب آقای صلاحی من از طرف دانش‌آموزان کلاس چهارم ب ‏‏..." یکی دو جمله‌ای گفت، بعد هم گفت: "مرگ خانم محترمه‌تان را تسلیت عرض می‌کنم." ‏آخرش هم بقای عمر مرا از درگاه خداوندی مسئلت نمود. اولش سعی کرده بود شمرده حرف ‏بزند ولی جملـ?‏ آخرش بالاخره بغض‌آلود شد. من بیشتر از اینکه دیدم فهمیده‌اند تعجب کردم. ‏هیچ‌کس نمی‌دانست. من به کسی نگفته بودم. وقتی مرد فقط من بالای سرش بودم، بعد ‏هم یکراست آمدم خانه، پیاده. گفتم: "از همدردیتان متشکرم. حالا لطفاً بفرمایید بنشینید ‏نقاشی‌تان را بکنید."»‏

عرق را خورد. راعی لقمه را فرو برده بود. نفهمید کی. به مری و بعد به معده.‏

‏«آن پسر که نشست همـ?‏ بچه‌ها خم شدند روی دفترهاشان. ساکت بودند. گاهی به تخته ‏نگاه می‌کردند و بعد می‌کشیدند. حتی صدای نوک مدادشان را می‌شنیدم. من هم اطراف ‏کلاس قدم می‌زدم و به خط‌هایی که می‌کشیدند نگاه می‌کردم. همه‌شان از بال‌ها شروع ‏کرده بودند. به دو سه نفر کمک کردم. دستم نمی‌لرزید. گمانم یادم رفته بود، برای مدتی. ‏برای همین هم آمده بودم به دبیرستان. اما وقتی انحنای بالی را می‌کشیدم و می‌دیدم ‏کسی به دستم نگاه نمی‌کند، و یا یکی دو تا از نیمکت‌های عقب‌تر نمی‌آیند تا سرک بکشند ‏دلشوره‌ام شروع می‌شد. صبح زود رفته بودم بیمارستان تا یک بار دیگر ببینمش. عکسش را، ‏آن آخری را، همان شبی ظاهر کرده بودم، اما وقتی همـ?‏ عکس‌هاش را پیدا کردم دیدم هنوز ‏یک چیزی کم دارم. گفتند بردندش سردخانه، باید بروید از آنجا تحویل بگیرید. بال‌ها را که ‏کشیدند سر و دم را شروع کردند. من همین‌طور اطراف کلاس قدم می‌زدم و گاهی توی یکی ‏دو نقاشی دستی می‌بردم. وقتی باز شروع کردم به قدم ‌زدن یک‌دفعه دیدم نقاشی یکی از ‏بچه‌ها درست شکل تابوت شده است. بالهای کبوترش آن‌قدر کشیدگی داشت که بیشتر ‏تابوت می‌زد تا کبوتر، از بس بد کشیده بود. گفتم: "این چیه کشیده‌ای؟" داد زده بودم، وقتی ‏هم خواستم کبوتر را تماماً پاک کنم کاغذ پاره شد. من هم آن کاغذ را کندم. گفتم: "دوباره ‏بکش، درست نگاه کن و بکش." حتی خودم گرفتم و بال‌ها را تماماً برایش کشیدم. گفتم: ‏‏"حالا درست نگاه کن، اندازه‌‌ها را بخصوص در نظر بگیر." بعد هم برایش توضیح دادم که چطور ‏می‌تواند از همان‌جا که نشسته است سر را نسبت به بال‌ها اندازه بگیرد. اما وقتی رفتم ‏سراغ نقاشی یکی دیگر دیدم مال او هم همان‌طورهاست. نقاشی همه همان عیب را ‏داشت. بال‌ها کشیده بود و افقی در امتداد هم و سر و دم کوچک و پنجه‌ها ظریف و ‏مینیاتوری. جرئت نکردم به تخته نگاه کنم. فهمیدم تقصیر خودم بوده. مطمئن بودم. خوب، ‏نشستم کنار یکی دو تا و بالهاشان را درست کردم، حتی چند نقاشی را تماماً خودم ‏کشیدم.»‏

خرده‌نان‌ها را جمع می‌کرد از روی قالی و گوشـ?‏ سینی می‌ریخت. سینی را برداشت. روی ‏عسلی فقط دو استکان باقی مانده بود و همان نیمی. خالی بود. از جایی ساعتی دو ضربه ‏زد. به دیوار بالای بخاری یک عکس بود. کشیده‌قامت بود با کلاه پوستی و قبای بلند. عصا به ‏دست کنار یک صندلی قدیمی ایستاده بود. دست چپش روی لبـ?‏ پشتی صندلی بود. آقای ‏صلاحی یک نیمی دیگر گذاشت روی عسلی و نشست. ‏

راعی گفت: «شما ...؟»‏

چه می‌بایست می‌گفت؟ آقای صلاحی داشت با چاقوی دسته شاخی‌اش سر نیمی را باز ‏می‌کرد. سر به زیر داشت. موهاش به دقت شانه شده بود. فرق سرش طرف چپ بود. عینک ‏روی بینی‌اش لغزیده بود. چشم‌ها چی؟ گوشـ?‏ چشم‌ها؟ چرا گریه نمی‌کرد؟ اگر می‌کرد ‏شانه‌هاش حتماً تکان می‌خورد. راعی می‌بایست حرفی می‌زد، هر چند ده سال کوچکتر بود، ‏و مثلاً تأهل اختیار نکرده بود. بایست چیزی می‌گفت، نه به رسم ادب، به صرف آنکه در سنت ‏آمده است که مستحب است صاحبان عزا را سر سلامتی دهند ولی اگر مدتی گذشته ‏است که به‌واسطـ? سر سلامتی دادن مصیبت یادشان می‌آید، ترک آن بهتر است و نیز ‏مستحب است تا سه روز برای اهل خانـ?‏ میت غذا بفرستند و غذا خوردن نزد آنان و در ‏منزلشان مکروه است، بلکه بیشتر برای آنکه اینجا بود، نشسته روبه‌روی او، و چیزی هر چند ‏نامرئی، گیرم همین آداب خوردن یا آداب سر سلامتی دادنی که هم اکنون در کار انجام آن ‏بود، از استکان اول تا هم اکنون، او را با صلاحی پیوند می‌داد. شاید هم بهتر بود دست روی ‏شانـ?‏ صلاحی می‌گذاشت، فقط کف دست را، اگر هم ناگهان شانه‌های صلاحی زیر دست او ‏می‌لرزید، لرزیده بود. می‌شد دستش را آن‌قدر آنجا نگاه دارد تا شانه‌ها ساکن شود. ‏

صلاحی هر دو استکان را پر کرد. استکانش را میان دو انگشت شست و اشاره رو به راعی ‏نگاه داشت. هر دو چشمش خشک بود. گفت: «راستی شما چه می‌گویید، وقتی عرق ‏می‌خورید؟»‏

راعی استکانش را برداشت به استکان صلاحی زد، گفت: «به‌سلامتی!»‏

‏«پس معمولتان به‌سلامتی است. می‌دانید بیست سالی است با کسی عرق نخورده‌ام، با ‏هیچ‌کس. به‌سلامتی!»‏

راعی با تعجب نگاهش کرد. صلاحی به استکانش نگاه می‌کرد، به رنگ بی‌رنگ عرق شاید، یا ‏به انحنای کمر استکان. وقتی خورد، راعی گفت: «از خانم هم چیزی کشیده‌اید، تابلویی، ‏طرحی؟»‏

‏«نه، نشد. پیش نیامد. البته می‌دانست که زن باید اطاعت امر شوهر کند و مثلاً بی‌رخصت او ‏نمی‌تواند روز‏?‏ سنت بگیرد، اما مشکل اصلی مسألـ?‏ مدل شدنش بود، یعنی آن‌طور که من ‏می‌خواستم. خوب، در حرمت کشیدن تصویر و نگاه کردن به تن عریان هم حدیث‌ها هست. ‏همین چیزها سبب شد که صرف‌نظر کنم. اما گاهی دستش را یا مثلاً نیمرخش را کشیده‌ام. ‏در ثانی من که نقاش نیستم و گر نه اگر می‌توانستم می‌شد.»‏

بلند شد، از میان صندلی‌ها گذشت، پرده را عقب زد و تو رفت، اتاقی دیگر بود، شاید هم ‏صندوقخانه‌ای. گاهی به یک صندلی کهنه یا به میزی می‌شود تکیه داد و به سیری دل گریه ‏کرد. بعضی‌ها این طورند. راعی هم نمی‌توانست، دیگر نمی‌توانست جلو کسی حتی اگر با او ‏هم‌پیاله شده بود گریه کند. خوب، پیش آمده بود یکی دو بار. حالا یادش نبود کی و کجا. پرده ‏قلمکار بود، پر از نقش‌های اسلیمی و بته جقه. راعی سیگاری روشن کرد. هر دو استکان را ‏پر کرد. وقتی چند استکان می‌خورد دیگر می‌توانست عرق را مزه‌مزه کند.‏

‏«به این‌ها نگاه کنید، سرتان را گرم می‌کند.»‏

چند بسته کاغذ لوله‌پیچ شده را روی آلبوم‌ها گذاشت. یکی هنوز دستش بود. داشت با دندان ‏گره نخ دور آن را باز می‌کرد. راعی گفت: «شما زحمت نکشید، خودم می‌توانم باز کنم.»‏

بسته را گرفت. آقای صلاحی باز رفت و پرده باز تکان خورد. سایـ?‏ یک شاخـ?‏ مو در آب حوض. ‏آبرنگ بود. طرح سیاه‌قلم کلاغی بر لبـ?‏ حوض. تصویر رنگ و روغن کبوتری که از کاسـ?‏ لعابی ‏آب می‌خورد. کبوتری لب هر‏?‏ پشت‌بام. دستی که دانه می‌پاشید. سیاه‌قلم بود، بی‌هیچ ‏سایه‌ای. نقش کبوتر کامل شده بود. دست زنانه بود. انگشتها کشیده بود و ظریف و مچ ‏دست را سر‌آستین دکمه‌داری پوشانده. گربـ?‏ قوز کرده هم سیاه‌قلم بود. نیمرخ زن. موها را ‏نکشیده بود. زن آقای صلاحی بود. گوش و گوشواره‌ای. گوشواره را رنگ زده بود و گوش ‏همچنان طرح مانده بود. بستـ?‏ دوم را باز کرد. طرح دو دست. انگشت‌های کشیده و ظریف ‏گرد تنـ?‏ گلدانی حلقه شده بود. همان گلدان که روی بخاری بود، با رنگ آبی. انگشتها نیمی ‏از مجلس شکار را می‌پوشاند. متن مجلس شکار به رنگ زرد طلایی بود. رنگ آبی گلدان ‏بیشتر به رنگ آبی مینیاتورها بود تا رنگ آبی سیر گلدان روی طاقچه. بینی و دهانی نیمه‌باز. ‏دندان‌ها کوچک و خوش‌تراش بودند. بستـ?‏ دوم را نخ‌پیچ کرد و گره زد.‏

استکان صلاحی را برداشت. پرده تکان نمی‌خورد. هیچ صدایی نمی‌آمد. خورد. سرگرمتان ‏می‌کند. و بقیه حتماً همین چیزهاست. باز گربه‌ای است، کبوتری. انگار برای کلاس‌هاش ‏کشیده است. بستـ?‏ اول را هم نخ‌پیچ کرد و کنار بقیه و روی آلبوم‌ها گذاشت که در احادیث ‏معتبر وارد شده است که هر که صورتی بسازد، یا صاحب روحی را که سایه داشته باشد، ‏در قیامت او را عذاب کنند و بفرمایند تا جان در آن صورت بدمد، و نتواند دمید. و میان علماء ‏مشهور آن است که حرام است، و چنین صورتی را بر دیوارها و جامه‌ها نقش کردن مکروه ‏است و احوط آن است که طلا‌کاری نکنند و مطلقاً صورت نکشند حتی صورت درخت و امثال ‏آن، خصوصاً صورت انسان که تمام باشد و اگر صورتی کشیده باشند بهتر آن است که آن را ‏ناقص کنند مثل آنکه چشمش را کور کنند، یا عضوی از آن را محو کنند. و در حدیث صحیح از ‏حضرت امام موسی (ع) منقول است که: «نماز مکن در خانه‌ای که صورتی در برابر تو ‏باشد، مگر آنکه چاره نداشته باشی. پس سر آن صورت قطع کن و نماز کن.» و در حدیث ‏نبوی منقول است که: «کشیدن صورت درخت و آفتاب و ماه را باکی نیست اگر صاحب ‏حیات نباشند.»‏

خورد و گفت: «به‌سلامتی!»‏

بلند گفته بود. جوابی نشنید. بلند شد. باز شروع شده بود، پرد‏?‏ تور را جلو صورتش ‏می‌آویختند، مست که می‌شد می‌آویختند، با هزار هزار پولک، پولک‌های نقره‌ای، انگار ‏حباب‌هایی بودند که از ته چشمه‌ای زلال بالا می‌آمدند، تازه به سطح که می‌رسیدند ثابت ‏نمی‌ایستادند و تا مگر برای حباب‌های دیگری که اینجا و آنجا داشتند به سطح می‌رسیدند جا ‏باز کنند، می‌ترکیدند. بلند گفت: «جناب آقای صلاحی، من با اجازه‌تان مرخص می‌شوم.»‏

دست به دستـ?‏ صندلی گرفت تا بتواند بی‌آنکه به پیشدستی یا عسلی بخورد تا در اتاق ‏برود. پشت سر صدایی خفه و دور انگار گفت: «تشریف می‌برید، چه زود؟»‏

کنار چهارچوب در ایستاده بود، با دست چپ پرده را گرفته بود. لباس خانه‌اش را پوشیده بود. ‏راه‌راه بود، با جیب‌های بزرگ. دو سر کمربند توی جیب‌ها بود، به بسته‌های کاغذ نگاه می‌کرد:‏

‏«می‌دانستم خوشتان نمی‌آید، اما خوب، همین‌هاست. من که عرض کردم. خانم مذهبی بود، ‏اما بیشترش تقصیر آن مرحوم نبود. خودم نتوانستم. نمی‌شد.»‏

از کنار پرده، از فاصلـ?‏ پرده و صلاحی سه پایـ?‏ نقاشی پیدا بود.‏

‏«می‌بینید که مشغولم. فکر می‌کنم این دفعه یک چیزی بشود. هر چند دیر به فکر افتادم. اما ‏خوب، شاید بشود یک کاریش کرد. متشکرم که با من هم‌پیاله شدید. در مورد خانم هم ‏ناراحت نباشید، فکر نکنید ما، من و شما، به او بی‌حرمتی کردیم. می‌دانست که من ‏می‌خورم، حداقل این یک سال آخر را هر شب می‌خوردم. اما هیچ‌وقت به روی من نیاورد تا ‏یک شب که خودم خواستم به روش بیاورم. می‌دانید، مست آمدم پایین و همه چیز را بهش ‏گفتم، لُبّ و پوست‌کنده، نه به کنایه، یا با همان زبانی که شما سر کلاس‌هاتان به کار ‏می‌برید. به همین دلیل اگر در مرگ او کسی را باید مقصر شمرد، یا امثال من و شماییم، یا آن ‏کتابها، مؤلفین و محدثین همـ?‏ کتابهایی مثل زادالمعاد، یا نمی‌دانم حلیة‌المتقین، مفاتیح، ‏کیمیای سعادت و حتی مصباح‌الهدایه. حالا کدام یکی؟ نمی‌دانم.»‏

راعی گفت: «ما؟ ما دیگر چرا؟»‏ <**ادامه مطلب...**>

‏«خوب، برای اینکه بالاخره یکی آن زن را کشته. تا آن شب که هیچ باکیش نبود. از من و شما ‏سالمتر بود. برای همین گفتم نمی‌شود همه چیز را خراب کرد، بعضی‌ها تابش را ندارند، ‏آن‌هم با یکی دو تا تمثیل، مثل همان که اول سال برای بچه‌ها تعریف می‌کنید.»‏

پرد‏?‏ تور حالا دیگر تماماً پوشیده از حباب بود یا پولک‌های نقره‌ای لرزان، و راعی تا به در برسد ‏مجبور بود دست به صندلی‌ها بگیرد؛ و یا پس از هر یکی دو گام برای یک لحظه هم شده به ‏پشتی صندلی‌ها تکیه بدهد. وقتی دید دارد شروع می‌شود، تا مبادا نقش ترنج وسط قالی را ‏خراب کند یا جلو صلاحی، آن‌هم در حضور جای خالی زن، استفراغ کند بیرون دوید. به کنار ‏پاشویـ?‏ حوض که رسید خم شد و استفراغ کرد. یکی دو بار انگشت در دهان، در منتهی‌الیه ‏زبان گرداند و باز استفراغ کرد. پولک‌ها تاریک شدند و حباب‌ها تا ته حوض پایین رفته بودند که ‏یکی دو کف آب به صورتش زد. دهان‌شویه کرد. صورتش را با چیزی که در دست چپش مانده ‏بود خشک کرد. روکش صندلی بود، با چهار بوتـ?‏ گل‌دوزی شده در چهار گوشـ?‏ آن. روکش را ‏به طرف ایوان پرت کرد و به طرف در خانه رفت. از دور، شاید از صندوقخانه صدای صلاحی را ‏شنید که می‌گفت: ‏

‏«لطفاً در خانه را پشت سرتان ببندید. یادتان نرود!»‏

ادامه